Türkiye’de aşılamalar başladığından beri daha ağırlıklı olarak konuşulan ve sorulan konulardan birisi, Covid-19 aşıları, güvenlikleri ve toplumun çeşitli kesimlerindeki kullanılışıdır. Peki gebelik ve emzirme döneminde Covid 19 aşısı gerekli mi?
Mevcut veriler, Covid-19’un kadınlarda daha az risk oluşturmasına karşın, semptomatik hamile hastaların, hamile olmayan yaşıtlarına göre daha şiddetli hastalık riski altında olduğunu göstermektedir. Bu da beraberinde “gebe kadınların ya da süt veren annelerin bu aşıları yaptırıp yaptıramayacağı” tartışmasını gündeme getirmektedir.
Kadınlarda şiddetli Covid-19 için mutlak risk düşük olmasına rağmen, veriler koronavirüsle enfekte gebelerin yoğun bakıma alınma riskinin arttığını göstermektedir.
Mekanik ventilasyon ve ventilatör desteğine ihtiyacı (ECMO) ve semptomatik Covid-19 enfeksiyonu olan gebelerde bildirilen ölümlerde, semptomatik olmayan hamile kadınlarla karşılaştırıldığında daha yüksek bir risk söz konusudur.
Hamile kadınlarda test edilmedi
Şu anda acil kullanım kapsamında mevcut olan aşılar hamile kadınlarda test edilmemiştir. Bu nedenle, gebelikte kullanıma özgü bir güvenlik verisi yoktur. Ancak bir yerde detaylı araştırma olmamakla birlikte, aşıyla gebeliğin güven altına alınması, diğer yanda gebelerde daha ağır geçebilen hatta ölümcül olabilecek Covid-19 enfeksiyonu söz konusudur.
Şu anda bizde yapılmaya başlanan inaktif pandemik Covid-19 aşısının (CoronovaVak) dışında ABD Gıda ve İlaç İdaresi (FDA) tarafından acil kullanım izni verilen;
*Pfizer-BioNtech mRNA aşısı ve
*Moderna mRNAaşısı Amerika ve Avrupa Birliği ülkelerinde uygulanmaktadır.
Yukarda da belirttiğimiz gibi tüm aşıların gebelerde ve laktasyonda (emzirme döneminde) uygulanması ile ilgili elimizde bir veri, çalışma henüz yoktur. Ancak ACOG (Amerikan Jinekoloji ve Obstetrik Derneği)olarak adlandırılan tıbbi tüm bilimsel çalışmalar ve hastalık yönetimleriyle ilgili görüş bildiren kuruluşun, “Covid-19 aşılarının belirlenen öncelik gruplarına göre aşılama kriterlerini karşılayan gebelerin de aşılanması gerektiğini” önermekte olduğunu bildiren yayınlar vardır.
Covid-19 aşıları, belirlenen öncelik gruplarına dayalı aşının yapılması kriterlerini karşıladıklarında benzer şekilde emziren bireylere de sunulması önerilmektedir.
Kendi kararlarını vermekte özgür olmalılar
ACOG, “Covid-19 aşılarının, sağlık kuruluşları tarafından önerilen öncelik gruplarına göre aşılama kriterlerini karşılayan hamile bireylerin de bu imkandan faydalanmaları gerektiğini” önermektedir. Covid-19 aşılarının hamilelikte kullanımına ilişkin güvenlik verileri şu anda mevcut olmasa da, aşıların kontrendike olması yani kullanılmaması gerektiğini gösteren hiçbir veri yoktur demektedir. “Hamile bireylerin kendi sağlıkları ile bağlantılı olarak kendi kararlarını vermekte özgür olmalarını” tavsiye etmektedir.
Ciddi yan etki görülmemiştir
Bizde uygulanan inaktif pandemik Covid-19 aşısına gelince (CoronoVak) gebelikte uygulanmasına ilişkin veri bulunmamaktadır. Ancak diğer aşılar için olduğu gibi öncelikle risk gurubunda yer alan gebelere kendi istekleri halinde uygulanabilmelidir. Toplumumuzda şimdiye kadar uygulanan bireylerde ciddi bir yan etki görülmemiştir. Diğer aşılarda ise ateş, halsizlik, baş ağrısı gibi yan etkilerin görüldüğü bildirilmektedir.
İlk trimestrde uygulanmaması tercih edilebilir. Bununla birlikte hamile olmayanlarda aşıdan önce gebelik testi yaptırılmasına gerek yoktur.
Emzirme döneminde de inaktif pandemik Covid-19 aşısının (CoronaVac) uygulamasına ilişkin veri bulunmamaktadır. Kendi istekleri halinde emzirenlere de aşı uygulanabilir diyebiliriz.
Sonuç olarak istemeleri halinde hamilelere de emziren annelere de aşı yapılabilmelidir.