Çocukluk çağının sık rastlanan hastalıklarından idrar yolları enfeksiyonunun tedavi edilmezse ileride kalıcı böbrek hasarı ve hipertansiyon gibi kronik hastalıklara neden olabileceğini söyleyen Başakşehir Çam ve Sakura Şehir Hastanesi Çocuk Sağlığı ve Hastalıkları Uzmanı Dr. Vesim Bekraki, çocuklarda görülen idrar yolu enfeksiyonunun tanı, tedavi ve korunma yollarını hayatımsaglik.com için anlattı.
Çocuklarda görülen idrar yolu enfeksiyonu nedir?
Normal şartlarda idrar steril, mikrop içermez. Bu yüzden de rengi berrak olur. Çocuklarda idrar yolu enfeksiyonu böbreklerin yeni gelişmekte olduğu için kalıcı böbrek hasarına ve gelecekte hipertansiyon gibi kalıcı hastalıklara neden olduğundan dolayı önemli bir hastalık olup yakından takip edilmesi gerekmektedir. Çok sık görülen bu hastalığın idrar yollarının iltihaplanması ve buna bağlı olarak karın ağrısı, idrarda yanma, kusma gibi birçok semptomun beraberinde getirdiği bir hastalık. Özellikle sebebi bilinmeyen ateşlerin olduğu durumlarda idrar yolu enfeksiyonu (İYE) araştırılmalı. İdrar yolu enfeksiyonu ayrıca üst ve alt olmak üzere iki gruba ayrılır. Alt idrar yolları iltihaplanması daha çok görülür. Mesane ve üretra dediğimiz bölümleri etkiler. En sık gördüğümüz idrar yolu enfeksiyonu Escherichia Coli (E. Coli) dediğimiz bakteri ile oluşmaktadır.
AĞRĞLI VE SIK İDRAR YAPMA EN SIK GÖRÜLEN BELİRTİLER
Hangi belirtilerle ortaya çıkıyor?
Yerine göre yerleşim gösteren idrar yolu enfeksiyonu tutunduğu yere göre ismi ve belirtileri değişebilir. Mesanede olana sistit denir ve daha çok ağrılı ve sık idrar yapma, idrar kaçırma ve mesane üzerinde ağrı gibi belirtilerden bahsedilir. Bebeklerde ağrı yerine huzursuzluk, idrarda koku ve renk değişikliği dikkat çekebilir.
Üst idrar yolu enfeksiyonu yani akut pyelonefrit böbrek parankim ve toplayıcı sisteminin akut enfeksiyonudur. Etken olarak E.Coli ve enterobacterler bu enfeksiyonun yüzde 90’ını oluşturur. Belirtilerinde ateş, kusma, huzursuzluk, ishal görülebilir.
Büyük çocuklardaki belirtiler çok daha rahat fark edilebilir. Sık görülen idrar yolu enfeksiyonu belirtileri bu şekilde sıralanabilir:
- Karın ağrısı
- İdrar yaparken yanma
- Kusma
- Sık idrar kaçırma
- Ateş
- İştahsızlık
- Titreme
- İshal
- İdrarda koku ve renk değişimi
Kızlarda mı erkeklerde mi daha sık görülüyor?
Daha sık olarak kızlarda ve sünnet olmayan erkeklerde görülen bu hastalık sünnet olduktan sonra erkeklerde oluşma sıklığı ciddi bir düşüş gösterir ve bu yüzden erken sünnet her zaman tercih edilmelidir.
SEBEBİ BİLİNMEYEN ATEŞ MUTLAKA ARAŞTIRILMALI
Hangi aşamada doktora başvurmak gerekiyor?
Belirtilen semptomların ayrı ayrı ve beraber görüldüğü herhangi bir durumda idrar yolu enfeksiyonu şüphesi olduğu için doktora başvurmalı. TİT ve idrar kültürü steril bir şekilde verilmeli. Özellikle sebebi bilinmeyen ateş durumunda idrar yolu enfeksiyonuna bakılmalı. 5 yaşın üstünde idrar kaçırması olan çocuklarda idrar yolu enfeksiyonu dışlanmamalı.
İdrar yolu enfeksiyonunun kesin tanısı kültür ile konulmaktadır. Ama kültürlerde kontaminasyon dediğimiz bazı yanlış sonuçlar meydana gelebilir. Bunun en önemli sebebi idrar numunesinin yeteri kadar steril bir şekilde alınmadığından ve/veya kaka bulaşmasından kaynaklanır. Bu durumlarda yeniden idrar numunesi verilerek bir kez daha idrar kültürüne bakılır.
KIZLARDA HİJYEN KURALLARINA DAHA ÇOK DİKKAT EDİLMELİ
Hangi çocuklar bu hastalık için risk grubunu oluşturuyor? Kızlarda mı yoksa erkeklerde mı daha sık rastlanıyor?
Kız çocuklarında erkek çocuklarına oranla daha çok idrar yolu enfeksiyonu geçirmektedir. Bunun en önemli sebebi üretra kızlarda çok daha kısa olduğundan bakterilerin mesaneye daha kolay ilerleyebilir. Kızlarda bakımların daha zor yapıldığı ve kakanın özellikle bezli bebeklerde çok daha kolay bulaştığı da herkes tarafından bilinir. Bu yüzden kızlarda hijyen kurallarına daha çok dikkat edilmeli. Genital bölge temizliğinde önden arkaya doğru yapılmalı. Kullanılan suların temiz olduğu gibi ana kurallar riayet edilmelidir.
SÜNNET HASTALIK RİSKİNİ YÜZDE 80-90 DÜŞÜRÜYOR
Erkek çocuklarında ise sünnet olana kadar bakterilerin sünnet derisi etrafında toplanmasından dolayı ve iç kısımların temizliği yapılamadığı için hem sünnet derisi iltihaplanmaları hem idrar yolu enfeksiyonu sıklığı artmaktadır. Sünnet ediliği zaman bu risk yüzde 80-90 kadar ciddi bir azalma göstermektedir. Ve nerdeyse cinsel ilişki yaşayana kadar idrar yolu enfeksiyonu erkeklerde nadir olmaya başlar. bu yüzden erken sünnet her zaman tercih edilmelidir. Yetişkinlerde ise cinsel ilişki nedeni ile bu sıklık yeniden artmaktadır.
LİMON SUYU, KİŞNİŞ, BÖĞÜRTLEN ÇAYI FAYDALI OLABİLİR
Çocuğun beslenmesi ile idrar yolu enfeksiyonu arasında bir bağlantı var mı?
Beslenme alışkanlığı elbette her zaman etkili olabilmektedir. Ama çocuklarda en önemli tavsiye bol su içmektir. Besin ürünleri olarak faydalı olduğu söylenen ama kesin araştırmalarla gerek faydası açısından gerek miktar olarak belirlenen belli başlı ürünler yok. Ama genel beslenmemiz içinde bulundurmak amacıyla limon suyu, maydanoz, turna yemişi çayı, böğürtlen çayı, kızılcık suyu, kişniş, sarımsak gibi gıdaları normal yemeklerimizde alışkanlık haline getirerek kullanmamız faydalı olabilir.
İdrar yolu enfeksiyonunun tedavisi nasıl yapılıyor?
İdrar yolu enfeksiyonunda en önemli husus etkeni bulup ona uygun şekilde antibiyotik tedavisi sağlamak. Bunun için idrar kültürü alındığında sebep olan mikrobun adı ve antibiogram dediğimiz kültür ekinde hangi antibiotikler hassas olduğu hangilerinin dirençli olduğu ve haliyle kullanması yetersiz olacak antibiotikler listesi belli olur. Ama kültür çoğu zaman 3 gün gibi bir sürede çıktığı için hızlı idrar testi (TİT) ile ön fikir sahibi olunabilir. TİT negatif olsa dahi idrar yolu enfeksiyonu ekarte edilemez. Kültür sonucunda üreme yoksa idrar temiz anlamına gelir.
Tedavi sürecinde özellikle dikkat edilmesi , yapılmaması gerekenler neler?
İdrar yolu enfeksiyonundan kaçınmak için yapılması faydalı olan hususlar şu şekilde sıralanabilir:
– Bol miktarda su içmek
– İdrar tutmaktan kaçınmak
– Tuvalet sonrası temizlik önden arkaya doğru bir şekilde yapmak
– Genital bölge temizliliği yaparken sabun kullanmaktan kaçınmak
– Bebek ise bez ıslandığında veya kaka yaptığında bekletmeden değiştirmek
– Pamuk iç çamaşırı giymek ve sıkı oturan kıyafetlerden kaçınmak.
Bitkisel ürünler kullanırken dikkat! Çocuklar zehirlenebilir
Altıncı hastalık riskine dikkat!
9-11 yaş arası bu aşıyı mutlaka yaptırın